Jak radzisz sobie w nowych sytuacjach? Jak funkcjonujesz w stresie i emocjach? Jak przyjmujesz porażkę? Na ile możesz powiedzieć że podejmujesz wyzwania i jak je realizujesz? W jakim miejscu życiowo jesteś i jak się z tym masz? Czego potrzebujesz, by być szczęśliwą? Jak o to walczysz?

Pomyśl jakby to było idealnie, gdybyśmy Wszyscy umieli radzić sobie jak najlepiej z problemami. Ze stresem, z emocjami. Z presją. Z toksycznymi zachowaniami innych ludzi. Z porażkami. Z podejmowaniem trudnych wyzwań, mierzyć się z nowymi sytuacjami. Jak by to było, skutecznie dawać sobie z tym radę?

Byłoby wspaniale: mielibyśmy więcej spokoju, czulibyśmy się lżej, żylibyśmy w równowadze emocjonalnej, psychicznej. Mielibyśmy ogrom satysfakcji z życia: umiejąc radzić sobie z tym, co negatywne, a zdecydowanie sięgając po to, co pozytywne.

Czym jest odporność psychiczna?

Wszyscy wiemy, ze życie jest sinusoidą różnych doświadczeń. Stresów i radości, sukcesów i porażek.

I jest taka właściwość człowieka, która pozwala na to, by potrafić radzić sobie z tym, co negatywne, i umieć zdecydowanie sięgać po to, co pozytywne.

I to jest właśnie odporność psychiczna:

potrafić radzić sobie z tym, co negatywne, i umieć zdecydowanie sięgać po to, co pozytywne.

Odporność psychiczna to właściwość, która w znacznej mierze wpływa na to, jak skutecznie radzisz sobie ze swoimi wyzwaniami, ze stresem, z presją. Po prostu: z rożnego rodzaju trudnościami – niezależnie od okoliczności. Odporność psychiczna ma zatem wpływ na to, jak funkcjonujesz w sytuacjach problemowych i z jakim efektem z nich wychodzisz.

Możemy spotkać różne inne określenia, używane zamiennie z odpornością psychiczną, np. siła psychiczna.

Psychologowie bardzo często posługują się też – przepięknie brzmiącym – pojęciem rezyliencja. Pochodzi ono od angielskiego resilience i i oznacza odbicie, odskok, odzyskanie równowagi. I właśnie o to tu chodzi – o odzyskanie równowagi. Dlatego też możesz spotkać się również z określeniem sprężystość psychiczna. Osobiście uważam że jest jednym z trafniejszych, bo doskonale nam obrazuje ten wspomniany odskok oraz odzyskanie równowagi.

Na czym polega sprężystość psychiczna?

Każdy z nas przeżywa w swoim życiu momenty lepsze i gorsze. Doświadczamy czasem emocji bardzo przyjemnych, ale i bardzo trudnych. Kiedy spotykają nas doświadczenia, które odbieramy jako negatywne, kiedy przeżywamy stres, kiedy czujemy jakąś presję, kiedy np. przeżywamy chociażby jakąś stratę – czujemy się często tym przygnieceni. I to jest absolutnie normalne. Każdemu zdrowemu człowiekowi w obliczu problemów jest ciężko i musi sobie przeżyć swoje emocji czy też doświadczać stresu.

Tu właśnie wkracza odporność psychiczna, nazywana też – jak już wiesz – sprężystością psychiczną.

Chcę Ci o niej opowiedzieć przez analogię do sprężyny – a na pewno zapamiętasz raz na zawsze o co chodzi 🙂

Sprężyna ma dwie bardzo ważne cechy:

Po pierwsze: kiedy naciskasz sprężynę, ona wraca potem do swojego stanu wyjściowego. Robi odskok. Ta jej właściwość jest podobna do naszej odporności psychicznej. Ona też pozwala nam wracać do stanu równowagi po negatywnych doświadczeniach.

Po drugie: sprężyna ma też swoją twardość – co oznacza, że nie możemy jej całkowicie zgnieść siłą nacisku. Składa się tylko do pewnego momentu. Podobnie nasza odporność psychiczna chroni nas przed tym, żebyśmy się nie załamali pod ciężarem różnych życiowych czy też zawodowych sytuacji, ale żebyśmy mogli jakoś w nich funkcjonować i radzić sobie z nimi, a potem wracać do stanu równowagi.

Mit o odporności psychicznej

I tu potrzebujemy zmierzyć się z pewnym mitem dotyczącym odporności psychicznej. Otóż wielu ludzi kojarzy ją z nieprzejmowaniem się niczym czyli, że po człowieku spływa jak po kaczce. Że problemy go nie dotykają, bo on się nimi właśnie nie przejmuje. Nie stresuje, nie obawia się, nie boi itd.

Każdy zdrowy człowiek stresuje się w swoim życiu. Jeżeli żyjesz i nic Ci nie dolega (na poziomie neuro) to doświadczasz stresu w swoim codziennym życiu. Boisz się w rożnych sytuacjach. Masz w sobie jakieś obawy. Przeżywasz raz pozytywne, raz negatywne emocje – wszystko w normie.

W odporności psychicznej nie chodzi o to, by się niczym nie przejmować, ale o to, by radzić sobie ze swoim stresem, lękiem, obawami, trudnymi emocjami, presją itd.

Odporność psychiczna wpływa na to:

JAK sobie radzisz z trudnościami,

JAK funkcjonujesz w problemowych sytuacjach,

JAKIE efekty osiągasz,

JAK wracasz do stanu równowagi, np. po stresujący wyzwaniu, po trudny wydarzeniu życiowym.

Jakość Twojego życia

I myślę, że doskonale wiesz – że to wszystko, co przed chwilą wymieniłam przekłada się na jakość Twojego życia. Na Twoją satysfakcję z życia. Na to, jak postrzegasz wyzwania, jak widzisz siebie i swoje możliwości, na ile też umiesz adaptować się do przeróżnych sytuacji, a także na ile Ty sama jesteś dla siebie wsparciem. A to rzecz kluczowa.

Od czego zależy odporność psychiczna?

Odporność psychiczna – jak większość właściwości psychologicznych – zależy od wielu czynników.

Opiera się po części na temperamencie. A temperament jest wrodzony. Osoby które są ze swej natury wrażliwe, natury tej nie zmienią. Ale! To nie oznacza, że mają związane ręce i nic nie mogą zrobić.

I tutaj posłużę się fantastyczną metaforą, którą uwielbiam.

Wyobraź sobie niską osobę, która stoi przy wysokiej szafie i chce sięgnąć po przedmiot położony na szafie. Jest zbyt niska by mogło jej się to udać. Nie zmieni swojego wzrostu. Ale możemy jej pomóc, np. podając jej drabinę. Będzie wtedy w stanie sięgnąć po ten przedmiot – ale za pomocą konkretnego narzędzia.

I właśnie tak jest z odpornością psychiczną. Mamy pewne wrodzone predyspozycje do reagowania i przeżywania emocjonalnego, do konkretnego sposobu doświadczania rzeczywistości, ale możemy nauczyć się radzić sobie z tym. Po prostu.

Bo – tak jak już tu dziś wspomniałam – odporność psychiczna – to szereg umiejętności radzenia sobie.

Model odporności psychicznej

Jest taki ciekawy model odporności psychicznej – na którym sama często pracuję z klientkami (wykorzystuję go tez w moim kursie o odporności psychicznej). Jest to model Clougha i Strycharczyka, który zakłada że odporność psychiczna zależy od bardzo konkretnych rzeczy:

1. od poczucia wpływu na sytuację, na życie – czyli od koncentracji na rozwiązaniach, nie na zamartwianiu się i przejmowaniu, tylko na rozwiązaniach – i to jest jedna rzecz, a po 2) to takie zgeneralizowany sposób myślenia „mogę coś z tym zrobić”

2. od pewności siebie: na ile jesteś pewna tego co umiesz, swoich kompetencji, siebie w ogóle

3. od Twojego zaangażowania: czyli od Twojej trwałości, planowania tego, co chcesz zrealizować, koncentracji na działaniu, świadomości celu – czyli tego, dokąd Ty chcesz dojść.

4. od otwartości na wyzwania: nauka przez doświadczenie (im więcej nowych, trudnych sytuacji – tym mniej lęku będziemy mieć przed kolejnymi wyzwaniami 🙂 ), otwartość na nowe, adaptacja do sytuacji.

Jakie jest najlepsze wsparcie – by być odpornym psychicznie?

Od siebie dodam, że absolutnie najważniejszym fundamentem dla odporności psychicznej jest oparcie w samej sobie. Im lepszą relację sama ze sobą masz, im bardziej jesteś sama dla siebie wsparciem, im większe zaufanie masz do siebie i im większe masz dla siebie zrozumienie – tym łatwiej będzie Ci radzić sobie z różnymi przeciwnościami w życiu.

I dlatego też kiedy zakładałam mój blog „odporna psychicznie” dodałam mu tez podtytuł: „Stań po swojej stronie!”. O ile łatwiej jest żyć, mając w sobie najlepszego przyjaciela – który zrozumie Cię najlepiej? Stać po swojej stronie to największe wsparcie, jakie możesz sobie zapewnić.

To jest taka sytuacja, w której stojąc przed tą wysoką szafą nie możesz dostać przedmiotu, który na niej stoi, ale sama dla siebie sięgasz po drabinę. Nie czekasz na wsparcie z zewnątrz, tylko sama dla siebie takim wsparciem jesteś.

Nie bój się chcieć! Odważ się działać 🙂